در زندگی همه انسان ها فراز و نشیب هایی وجود دارد. مشکلات و شکست ها
گاهی سبب می شوند تا انسان احساس بدبختی کند. اما در اکثر مواقع این
احساسات زودگذرند. با این وجود کسانی هستند که این حس ها را برای مدت طولانی
و به شکلی عمیق تر تجربه می کنند. برای آشنایی بیشتر با این مساله، شما را به
خواندن مطلب زیر دعوت می کنیم.
افسردگی چیست؟
از دیدگاه روان پزشکان، افسردگی دوره ای از زندگی فرد است که در آن ناراحتی، غم، بیهودگی،
ناامیدی و ناتوانی بی نهایت احساس می شود. افسردگی می تواند ناشی از استرس، شکست
یا حتی از دست دادن عزیزی باشد اما در بعضی مواقع نیز می تواند بی هیچ علت خاصی بروز کند.
یکی دیگر از علل افسردگی، عدم توازن هورمون ها در بدن است. بعضی از انسان ها نیز با زمینه
ابتلا به افسردگی متولد می شوند.
دلیل افسردگی هرچه که باشد، به هر حال تمام ابعاد زندگی فرد (ازجمله کار، ارتباطات خانوادگی،
روابط دوستانه و حتی سلامت جسم) را تحت تاثیر قرار می دهد. افسردگی نه تنها بزرگسالان را
گرفتار می کند بلکه حتی به سراغ کودکان و نوجوانان نیز می رود البته باید به این نکته نیز توجه
داشت که افسردگی کودکان و نوجوانان نیز به اندازه افسردگی بزرگسالان جدی است. در اکثر مواقع
یک کودک افسرده احساس می کند که هیچ کس او را دوست ندارد. این کودک مطمئن است که این
مشکلات مختص اوست و هیچ کس دیگری نمی تواند آن را درک کند. البته برای والدین سخت است
که تشخیص دهند تا چه اندازه مشکل کودکشان جدی است چون آنها از دیدگاه خود به این مساله
می نگرند و مطمئنا نگاه یک بزرگسال یا کودک متفاوت است به عنوان مثال در بعضی اوقات حتی
فشارهایی که از طرف مدرسه اعمال می شود می تواند برای کودک خطرآفرین باشد حال آنکه از
دیدگاه والدین این مساله امری کاملا طبیعی است. به هر حال حتی اگر مشکل کودکتان از نظر شما
جدی نیست نباید آن را نادیده بگیرید چون از دیدگاه خودش با اهمیت است.
علایم افسردگی در کودکان و نوجوانان
اگر کودکی افسرده باشد، احتمال کمی وجود دارد که در این باره با والدین خود صحبت کند. یکی از
اولین نشانه هایی که والدین مشاهده می کنند احتمالا تغییر در رفتار کودک است که خبر از وضعیت
روحی نگران و غمگین او می دهد. کودکی که تا قبل سرزنده و شاداب و پرتحرک بوده ناگهان به
کودکی غیرفعال تبدیل می شود. یکی دیگر از نسانه های هشداردهنده کسب نمرات پایین برای
دانش آموزی است که همیشه نمرات عالی داشته است.
در هنگام بروز فشار شدید درسی یا مشکلات خانوادگی نیز ممکن است علایمی از افسردگی
مشاهده شود. اگر کودک شما فقط یکی از علایم افسردگی را دارا است نگران نباشید، او دچار
افسردگی حاد نشده، برعکس اگر تغییرات زیادی در رفتار او مشاهده کرده یا تعدادی از علایم که
در زیر به آن اشاره خواهیم کرد را داراست احتمالا او به افسردگی مبتلا شده و نیاز به کمک
بیشتری دارد. این علایم عبارتند از:
تغییر در احساسات
کودک شما می تواند نشانه هایی مانند غم، نگرانی، عصبی بودن، ترس، ناتوانی، ناامیدی، گوشه
گیری، احساس گناه و حتی عدم پذیرش اطرافیان را از خود بروز دهد.
تغییرات فیزیکی
کودک شما می تواند از سردرد یا ناراحتی و درد در دیگر قسمت های بدن شکایت کند. همچنین
ممکن است احساس کنید که انرژی او نسبت به سابق کم شده و حتی در خواب و خوراکش اختلال
دیده می شود. خستگی مفرط و دایمی و احساس کسالت نیز از دیگر تغییراتی است که ممکن
است در او دیده شود.
تغییر در شیوه تفکر
ممکن است متوجه شوید که کودکتان خودش را دست کم می گیرد. حتی در پاره ای از موارد خود
را سرزنش می کند. او در تمرکز نیز دچار مشکل شده و افکار منفی به ذهن او سرازیر شده اند.
تغییر در رفتار
ممکن است کودک شما از جمع کناره گیری کرده و تمایل کمی به بازی و ورزش نشان دهد. حتی
در بعضی موارد ممکن است بدون علت خاصی گریه کند. همچنین ممکن است در برابر مسایل،
واکنش غیرطبیعی نشان دهد مثلا بیش از حد عصبانی شده یا در برابر حوادث و اتفاقات کم اهمیت
به طرز فجیعی گریه کند.
چگونه به کودک افسرده کمک کنیم؟
اگر او یکی از علایم ذکر شده را داراست: با کودک خود صحبت کنید. سعی کنید تشویقش کنید تا
درباره آنچه که احساس می کند و هر آنچه که باعث ناراحتی اش می شود با شما صحبت کند.
اگر تعدادی از علایم ذکر شده را داراست: احتمالا کودک شما به افسردگی مبتلاست پس هول
نشوید و به خود دلهره راه ندهید. روان پزشکان در خدمت شما و کودک دلبندتان هستند. از آنها
کمک بگیرید. اگر به فرد افسرده (کودک، نوجوان یا بزرگسال) کمک کنید به راحتی می توان بر آن
غلبه کند.
برای کمک به فرد افسرده راه های زیر را پیشنهاد می کنیم.
1- ابتدا با پزشک خانواده خود مشورت کرده تا مطمئن شوید که علت کسالت، خستگی و... کودکان
بیماری جسمی نیست.
با مدرسه یا مهدکوک او تماس بگیرید و از معلمشان سوال کنید که آیا آنها نیز تغییراتی در رفتار و
خلق و خوی او حس می کنند یا خیر. صحبت کردن با معلمان کودک سبب می شود تا آنها نیز به
شما ملحق شده و در کلاس مراقب کودک افسرده باشند.
2- به مشاوران مدرسه مراجعه کنید. آنها اگر قادر به حل مشکل شما نباشند لااقل شما را به یک
روان شناس مجرب معرفی می کنند.
3- احساسات خود را کنترل کنید. باتوجه به اینکه ما همیشه علت افسردگی را نمی دانیم بنابراین
ممکن است شما احساس گناه کرده و حتی ناامید شوید. این احساسات به کودکتان منتقل شده
و او اشتباها تصور می کند که شما درکش نمی کنید.
4- پاسخ دادن به نیازهای یک کودک افسرده اصلا کار ساده ای نیست. در جلساتی که روان شناس
برای شما ترتیب می دهد حتما شرکت کنید. این جلسات به شما کمک می کند تا بتوانید با
مشکلات کودک خود (پرخاشگری، گریه و...) کنار آمده و وظیفه خود را به درستی انجام دهید.
5- نیازی کودک افسرده را صادقانه و با دقت برای خواهر، برادر و یا دگر اعضای خانواده شرح دهید تا
به این ترتیب کودک شما از حمایت عاطفی سایر افراد خانواده نیز برخوردار شود.
بیشتر بدانیم
اگر اطمینان حاصل کردید که کودک شما مبتلا به افسردگی است به مطالعه کتاب هایی در زمینه
افسردگی کودکان بپردازید. حتما در اولین فرصت به کتابخانه محل خود مراجعه کنید
راههای از بین بردن شوره سر